(On)beperkt. Leven met een handicap

In het Nederlands Openluchtmuseum is vanaf zaterdag 25 maart de tentoonstelling (On)beperkt. Leven met een handicap te zien. In deze tentoonstelling vertellen we verhalen van mensen met een handicap aan de hand van voorwerpen, foto’s en videoportretten. Naast meubels en andere voorwerpen tonen we meer algemene voorwerpen en afbeeldingen die een beeld geven van de omgang met mensen met een handicap door de eeuwen heen. Onder hen Mary Tebbens (1935-2018), die een groot deel van haar leven in Het Dorp woonde. Van haar -als één van de bewoners van het eerste uur- tonen we meubels en andere (gebruiks)voorwerpen. We vertellen haar levensverhaal en dat spiegelen we aan verhalen van vier mensen van nu, die in prachtige video’s vertellen over hun leven. De meubels van Mary Tebbens zijn verworven door het Nederlands Openluchtmuseum en maken nu deel uit van onze museale collectie.
Inge Schriemer, conservator en (mede)samensteller van de tentoonstelling: “Ongeveer 2 miljoen Nederlanders hebben een handicap. Ze zijn bijvoorbeeld blind, hebben een lichamelijke of verstandelijke handicap of psychische problemen. In het dagelijks leven ervaren veel mensen met een handicap drempels in de maatschappij en in de omgang met andere mensen. Naast hun eigen verhalen willen we met de tentoonstelling (On)beperkt ook het VN-verdrag Handicap bij een breed publiek onder de aandacht brengen. Iedereen heeft een rol in het toegankelijk(er) maken van Nederland!”
(On)beperkt. Leven met een handicap is te zien 25 maart 2023 tot en met medio januari 2025.

Persoonlijke verhalen
De rode draad in de tentoonstelling zijn de thema’s wonen, werken, hobby’s en relaties. We zien vier persoonlijke video’s waarin mensen met een handicap over hun leven vertellen. We komen meer te weten over hun dagelijks leven en hun passies en hoe zij aankijken tegen de maatschappij. Digital creative en ondernemer Glenn (23, Alblasserdam) vertelt over zijn werk en welke uitdagingen daar bij komen kijken. Jeannette (39, Delft) is spreker, model, redacteur, activist, queer en moslima. Haar verhaal aan de bezoeker gaat over vriendschap en ze gaat dieper in op wat relaties en sociale contacten voor haar betekenen. De sportieve Jaheed (35, Nijmegen) is werkzaam als belangenbehartiger voor mensen met een licht verstandelijke beperking en besteedt veel van zijn vrije tijd aan zijn passie: sport. Hij gunt iedereen een drempelvrije sportschool. De Groningse kunstenaar en educator Nimco (38) vertelt wat thuis betekent voor haar. Ook benadrukt zij het belang van het gebruik van gebarentaal in het alledaagse leven.
De 35-jarige Tim uit Arnhem -in het dagelijkse leven spreker en adviseur- gidst je door de tentoonstelling en stelt de ervaringsdeskundigen voor.

Mary Tebbens, één van de eerste bewoonsters Het Dorp
In 2019 is het vrijwel complete interieur van Mary Tebbens (1935-2018) opgenomen in de collectie van het Nederlands Openluchtmuseum. Mary verhuisde in de zomer van 1967 vanuit het Groningse Muntendam naar Het Dorp. Ze kreeg een afscheidscadeau van de gemeente Muntendam: ze mocht meubels uitkiezen bij warenhuis Vroom & Dreesmann in Arnhem. Bezorgbedrijf Van Gend & Loos leverde de drie stoelen, tafel, kast en kledingkast. Veel meubels en voorwerpen die Mary in 1967 kocht, had ze in 2018 nog. Pas op het tweede gezicht wordt duidelijk dat de bewoonster van deze woning in een rolstoel zat. De inrichting representeert daarmee een aangepaste woning. Dat is belangrijk voor het museum, omdat tot voor kort alleen meubels verzameld waren van mensen zonder handicap.
Mary woonde in Het Dorp en haar meubels en voorwerpen laten iets zien van hoe mensen met een handicap leefden en leven in Het Dorp en in Nederland.

In de tentoonstelling zijn ook voorwerpen en afbeeldingen te zien die het verhaal vertellen van hoe er door de eeuwen heen met Nederlanders met een handicap werd omgegaan. En natuurlijk staan we stil bij de inmiddels iconische eerste grote inzamelingsactie op televisie: Open Het Dorp, in 1962 gepresenteerd door Mies Bouwman (1929-2018). Dankzij deze uitzending en het opgehaalde bedrag van ruim 21 miljoen gulden kon Het Dorp worden gebouwd, een woongemeenschap en zorginstelling ineen.

VN-verdrag handicap
Het doel van het VN-verdrag Handicap is dat de positie van mensen met een handicap verbetert. Het  verdrag geeft mensen met een beperking of chronische aandoening recht op gelijke behandeling en gelijkwaardig meedoen. Het verdrag werd door de algemene vergadering van de Verenigde Naties aangenomen en trad in werking in 2008. Honderdzestig overheden, landen of supranationale instanties hebben het verdrag ondertekend, waaronder Nederland. Nederland ratificeerde het verdrag op 14 juni 2016, als één van de laatste Europese landen door 2 wetten aan te nemen en de kieswet te wijzigen.

In het VN-verdrag Handicap staat wat Nederland moet doen om de positie van mensen met een beperking te verbeteren. Op alle terreinen die voor hen, net als voor ieder ander, belangrijk zijn. Bijvoorbeeld werk, onderwijs, vervoer, cultuur, sport en andere vrijetijdsbesteding. Een voorbeeld is  het openbaar vervoer toegankelijk te maken. In de praktijk blijken nog steeds veel plekken in Nederland niet toegankelijk voor mensen met een handicap en wordt er vaak geen rekening met hen gehouden. Enerzijds moeten overheden aan de slag. Anderzijds kan iedereen in Nederland een steen bijdragen aan toegankelijkheid. Er is nog veel onwetendheid. Met deze tentoonstelling wil het Nederlands Openluchtmuseum bijdragen aan meer toegankelijkheid in Nederland, fysiek en sociaal. Dat doet het museum door bezoekers kennis te laten maken met mensen met een handicap en hun ervaringen en verhalen voorop te stellen.

Jaarthema Zomerseizoen 2023
(On)beperkt. Leven met een handicap sluit aan bij het jaarthema van 2023: ‘Zorg voor Elkaar.’ In 2023 gaan we in het Nederlands Openluchtmuseum met onze bezoeker in gesprek over hoe we zorgen voor elkaar. Hoe men dat vroeger deed, hoe we dat nu doen en in de toekomst. Naar wie gaat jouw zorg uit? Neem jij de mantelzorg voor een dierbare op je als dat nodig is? En wat als je zelf afhankelijk bent van zorg? Kook jij weleens wat extra om een bordje naar een eenzame buurvrouw te kunnen brengen? En wat kunnen we leren van Reizigers (woonwagenbewoners), hoe zorgen zij voor elkaar?